ارزیابی عملکرد پوشش‌های مرکب آلی و معدنی دور زهکش در شرایط مشابه اراضی شالیزاری

پوشش‌ها وظیفة بهبود آب‌گذری اطراف لوله را دارند و به مثابة مانعی تراوش‌پذیر از ورود بیش از حد ذرات خاک به داخل لوله‌های زهکش جلوگیری می‌کنند. در این پژوهش عملکرد پوشش‌های آلی (پوستة برنج)، معدنی، و ترکیب پوشش آلی و معدنی بر روند تغییرات هیدرولیکی و شیمیایی زه‏آب زهکش بررسی شد. در این زمینه مدل فیزیکی زهکش شامل لولة زهکش به قطر 10 سانتی‌متر در عمق 42 سانتی‏متری خاک نصب و پوشش‌های مورد نظر در ترانشه‌ای به ضخامت 7 سانتی‌متر در اطراف لولة زهکش کارگذاری شدند. به منظور شبیه‏سازی شرایط حاکم بر اراضی شالیزاری مدل فیزیکی توسط خاک جمع‌آوری‌شده از اراضی شالیزاری دارای بافت لوم‌سیلتی پر و آب آبیاری با حفظ ارتفاع 5 سانتی‏متر بر سطح خاک روان شد. آزمایش تحت جریان طولانی‌مدت و با شوری آب آبیاری 9/1 دسی‌زیمنس بر متر به مدت پانصد ساعت انجام و پارامترهای دبی، شوری، نسبت جذب سدیم، اسیدیته، و کل جامدات معلق زه‌آب خروجی از زهکش بررسی شدند. تیمارهای پوشش دور زهکش مورد آزمایش شامل پوستة برنج (H)، شن و ماسه (G)، ترکیب 80 درصد پوستة برنج و 20 درصد شن و ماسه (H80G20)، ترکیب 60 درصد پوستة برنج و 40 درصد شن و ماسه (H60G40)، ترکیب 40 درصد پوستة برنج و 60 درصد شن و ماسه (H40G60)، ترکیب 20 درصد پوستة برنج و 80 درصد شن و ماسه (H20G80)، و بدون پوشش (B) به منزلة شاهد بودند. نتایج نشان داد میزان دبی خروجی در تیمار H بیشتر از تیمار G است و هر چه از میزان پوستة برنج در حالت ترکیب پوستة برنج و شن و ماسه کاسته ‌شد دبی خروجی نسبت به تیمار پوستة برنج کاهش یافت. تیمار H60G40 و H80G20، با توجه به اینکه نسبت به سایر تیمارها از میانگین شوری زه‏آب کمتری برخوردار بودند، در کنترل شوری زه‌آب عملکرد مناسب‌تری داشتند و تیمارهای H و H80G20، با توجه به تخلیة کمتر جامدات معلق به زه‌‌آب، فیلتر مناسبی برای زهکش بودند.